palabras shuar chicham significado espanol

Palabras en Shuar Chicham y su significado al Español

Palabras en Shuar Chicham y su significado al Español. Lista de palabras en shuar ecuatoriano y su significado en castellano.

El shuar chicham es la lengua del pueblo shuar de Ecuador que se encuentran mayormente en Morona Santiago, Zamora Chinchipe, Pastaza, Sucumbíos y Orellana, dentro del lenguaje Shuar encontramos el dialecto o palabras del norte, hablado desde Sucúa hasta Pastaza y el dialecto del sur, hablado desde Gualaquiza hasta Zamora Chinchipe.

A continuación compartimos con ustedes un listado de palabras en Shuar, utilizadas por muchos sin saber su significado y origen (ordenadas según la letra por la que empiezan).

Palabras en Shuar Chicham y su significado al Español

Palabras en Shuar Chicham y su significado al Español

  1. Áak: Rancho
  2. Aákiam: Bagre blanco
  3. Aápaj: Verdura silvestre
  4. Aarta: Escribe
  5. Áchu: Palmera – morete
  6. Achuar: Achuar
  7. Aents: Persona
  8. Aeoai: Hoja tierna de yuca
  9. Aepa: el que está haciendo acostar
  10. Aintiuk: Cuatro
  11. Ajankearma: Plato
  12. Ajéj: Ajijiebre
  13. Ajekea: hacer ahogar
  14. Aka-írunui: gusanos
  15. Aka: Gusano
  16. Akankem: Carro
  17. Akankemanch: Carrito
  18. Akanketai: Pelota
  19. Akáru: Escopeta
  20. Amamuk: Tazón
  21. Amich: Jumbunde
  22. Ampákai: Palmera
  23. Ampár: Verdura silvestre
  24. Ampush: Lechuza
  25. Amúchat: Mil
  26. Antuash: nombre de persona
  27. Apachich: Abuelo
  28. Ápar: Papá
  29. Arempramu: Plato
  30. Atash núa: Gallina
  31. Awá: Awá
  32. Awajint: Aventador
  33. Awam: Palmera
  34. Awánkem: Collar
  35. Áyum: Gallo
  36. Chachi: Chachi
  37. Chai nuape: Leva
  38. Chankin: Canasto shuar
  39. Chankin: changuita
  40. Chíki: Zanahoria shuar
  41. Chikíchik: Uno
  42. Chimpi: Tribuna mayor
  43. Chinkími: Palmera
  44. Chirishri: Hierbaluisa
  45. Chiú: Fruta silvestre
  46. Chiwia: Trompetero
  47. Chúkchu: Medicina tradicional
  48. Chuú: Choronco
  49. Cofán: Cofán
  50. Éep: Verdura silvestre
  51. Ekemaku: el que ha incendiado
  52. Entsa: Agua-río
  53. Esékmatai: Cobija
  54. Ete-írunui: avispas
  55. Ete: Avispa
  56. Etsa: Sol
  57. Etsenrutai: Gorra
  58. Ewéj: Cinco
  59. Ewetainawe: Zapato
  60. Huao: Huao
  61. Ii: Nosotros
  62. Iimiatai: Espejo
  63. Ijiakra: el que ha roto
  64. Íjiu: Palmera
  65. Imia: Garza
  66. Inchi: Camote
  67. Iniak: Sachi
  68. Ipiak: Achiote
  69. Irumatai: Vincha
  70. Itio: Taparrabo, atuendo del hombre shuar
  71. Jacha: Hacha
  72. Jákea: ahogar
  73. Jakuru: roto
  74. Jápa: Venado
  75. Japimiuk: Escoba
  76. Jéa: Casa
  77. Jeéncham: Murciélago
  78. Jempe: Colibrí
  79. Jímia: Ají
  80. Jimiar: Dos
  81. Jínkiai-írunui: pepas
  82. Kaáp: Mosca
  83. Kama: Comején
  84. Kaná kaér: Prima
  85. Kaná umar: Primo
  86. Kánu: Canoa
  87. Kapáku: Rojo
  88. Kapántaku: Tomate
  89. Káshai: Guanta
  90. Katíp: Ratón
  91. Kawá: Loro
  92. Kayamicha: Hielo
  93. Káyuk: Guatusa
  94. kea: encender
  95. Kénke: Tuyo
  96. Kichwa: Kichwa
  97. Kijin jutai: Carretilla
  98. Kinkia: Azul marino
  99. Kinkiapatin: Celeste
  100. Kitiar: Guitarra
  101. Kuarash: Palmera
  102. Kuirach: Bebé
  103. Kúk: Chancho
  104. Kukuch: Naranjilla
  105. Kumpá: Bagre
  106. Kunamp: Ardilla
  107. Kunapip: Fruta silvestre
  108. Kunchaí: Copal
  109. Kunkuk: Unguragua
  110. Kuntsú: Sardina
  111. Kuraip: Sapo
  112. Kuru: Puerco espín
  113. Kusea: Corvina
  114. Kushi: Tejón
  115. Kushimkiap: Cacao silvestre
  116. Kután: Asiento
  117. Kuúnt: Palmera
  118. kuyúa: secar
  119. Machit: Machete
  120. Maikiua: Guanto
  121. Mama: Yuca
  122. Manchi: Grillo
  123. Marunch: Camarón
  124. Mashu: Paujil
  125. Másu: Barbasco verde
  126. Máya: Zanahoria shuar
  127. Mejéch: Oro
  128. Menaint: Tres
  129. Micha-tsu: Medicina para la reuma
  130. Michik: Gato
  131. Mukusa aents: Afro-americano
  132. Mukúsatka: Plomo
  133. Múnchi: Granadilla
  134. Munchinchi: Maracuyá
  135. Muntsumshik: Sost
  136. Muntsumunts: Fruta silvestre
  137. Mutis: Vasija de barro
  138. Múuka-ijiakin: Rompecabezas
  139. Muuka-tsuemtikin: Gorra de lana
  140. Muwa-ewekamin: Carreta
  141. Naám: Maní silvestre
  142. Naatip: Copa
  143. Naék timiu: Barbasco trepador
  144. Naí-nijiatai: Cepillo
  145. Naikim: Arena
  146. Náka: en la misma dirección
  147. Naki-muwa: Cebra
  148. Namúk: Zapallo trepador
  149. Nánam: Avión
  150. Nanki: Lanza
  151. Nantu: Luna
  152. Naránk: Naranja
  153. Natem: Ayahuasca
  154. Nawantur: Hija
  155. Náwe: Diez
  156. Nawenam-ewetai: Medias
  157. Nuá: eso
  158. Núa: mujer
  159. Nukuchich: Abuela
  160. Nukúr: Mamá
  161. Nunká: abajo
  162. Nunka: Tierra
  163. Nusé paat: Caña dulce pequeña
  164. Paápu: Pavo
  165. Paát: Caña de azúcar
  166. Painkipinink: Plato
  167. Paká: pelarse
  168. Páka: plano
  169. Paki: Sajino
  170. Pama: Danta
  171. Pantam: Plátano verde
  172. Papachinia: Papa
  173. Papank: Balsa
  174. Patake: Manilla
  175. Pátu: Pato
  176. Patuch: Patito
  177. Pénkeráiti: es bueno
  178. Penumat: Bufanda
  179. Pinchu: Gavilán
  180. Pinchuchink: Gorrión
  181. Pinink: Plato
  182. Pinkiui: Flauta
  183. Pirípri: Medicina natural
  184. Pirish: Perico
  185. Pítiu: Fruta silvestre
  186. Pitsa: Pava negra
  187. Pítsumak: Bikini
  188. Pitsumprak: Pantal
  189. Púju: Blanco
  190. Pushi: Camisa
  191. Púshu: Café
  192. Púshutka: Café claro
  193. Remu: Árbol
  194. Salsea: Arete
  195. Sampáp: Medicina tradicional
  196. Sánku-iniaí: Hoja de pelma tierna
  197. Sánku: Pelma
  198. Santania: Huamboya
  199. Sawa: Conejo
  200. Secoya: Secoya
  201. Senta: Cinta
  202. Sepur: Mono gris
  203. Sesa: Medicina tradicional
  204. Sésenk: Coleóptero negro
  205. Shacham: Carachama
  206. Shakap: Cinturón con pepas
  207. Shanashnia: Cuervo
  208. Shiampach: Pollito
  209. Shuinia: Uvilla
  210. Shushui: Armadillo
  211. Siona: Siona
  212. Suich: Azulejo
  213. Suimpatu: Ganso
  214. Supinim: Fruta silvestre
  215. Súsu-awatai: Afeitadora
  216. Susu: Barba
  217. Taarach: Atuendo de mujer
  218. Taink: Remillo
  219. Tampur: Tambor
  220. Tatásham: Pájaro carpintero
  221. Tawasap: Corona
  222. Tayu: Ave de cueva
  223. Temash: Peinilla
  224. Tepa: acostado
  225. Terent: Palmera silvestre
  226. Tete: Mosquito
  227. Timiu: Basbasco
  228. Tintiuk: Tagua
  229. Tirank: Nieto o nieta
  230. Tsama: Maduro
  231. Tsánk: Tabaco
  232. Tsatsa: Cedazo
  233. Tsawan: Día
  234. Tseas: Veneno
  235. Tsénket: Siete
  236. Tsére: Chichico
  237. Tsukanka: Tucán
  238. Tsuntsu: Caracol
  239. Tuish: Catarnica
  240. Tujuch pushi: Poncho
  241. Tujúch waáka: Borrego
  242. Tujuch: Abrigo
  243. Tumank: Arco de cuerda
  244. Tunchitunch: Verdura silvestre
  245. Tuntiak: Arco iris
  246. Uchir: Hijo
  247. Ujúk: Seis
  248. Ujúkam: Mono
  249. Ukujtiurma: Plato
  250. Ukuyúa: hacer secar
  251. Umar: Hermano/a
  252. Ump: Bodoquera
  253. Unt: Grande/mayor
  254. Úrik: Cangrejo
  255. Usúmtai: Ocho
  256. Utújmiatai-papí: Papel higiénico
  257. Uumpir: bodoquera
  258. Uunt yawá: Tigre
  259. Uwí: Chonta
  260. Uyush: Mono perezoso
  261. Waa: Perdiz
  262. Waáka aishmank: Toro
  263. Waáka núa: Vaca
  264. Wakán: Espíritu
  265. Wampishuk: Mariposa
  266. Wampuch: Renacuajo
  267. wankesh-írunui: frankolinas
  268. Wapai: Papaya
  269. Wapik nijiatai: Jabón
  270. Wapúk tsarur: Sardina
  271. Wáshi: Mono negro
  272. Washím: Cien
  273. Week-írunui: hormigas
  274. Week: Hormiga
  275. Wésham: Trompo
  276. Wichin: Mono gris
  277. Yáa: Estrella
  278. Yakatai: Pinturas
  279. Yákum: Mono
  280. Yámaram: Nuevo
  281. Yampuna: Papagayo
  282. Yantána: Ocelote
  283. Yántria: Medicina tradicional
  284. Yarúsh: Ocho
  285. Yawá-írunui: perros
  286. Yawá: Perro
  287. Yuar: Cuñada
  288. Yukunt: Plato
  289. Yúmi: Lluvia
  290. Yumúnk: Limón
  291. Yunkits: Guatusa
  292. Yunkumtaku: Amarillento
  293. Yuránkim: Nube
  294. Yutuí: Conga
  295. Yuwí: Zapallo

El shuar-chicham es una de las 14 lenguas nativas reconocidas por el Ecuador, hablada por comunidades indígenas shuar y está muy cercanamente emparentado con el huambisa del Perú. Aunque el grupo étnico shuar supera los 80 mil miembros, sólo unos 35 mil siguen usando la lengua y es en Ecuador donde habitan la gran mayoría de dicha etnia. Su alfabeto tiene 25 letras, divididas en 12 vocales y 13 consonantes; además, determina que el género, femenino-masculino, se forma utilizando las palabras ‘núa’ y ‘aishman’, respectivamente. Palabras en Shuar Chicham